Περὶ τῆς οἰκονομικῆς κρίσεως
Τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Γόρτυνος καὶ Μεγαλοπόλεως κ.κ. Ἱερεμίου.
1. Ὅλοι γευόμαστε τά ὀδυνηρά κακά τῆς οἰκονομικῆς κρίσεως τῆς ἐποχῆς μας καί εἴμαστε ἐναγώνιοι γι᾽ αὐτό. Ἀλλά σάν χριστιανοί πρέπει νά δίνουμε θεολογία στα συμβαίνοντα γεγονότα τῶν καιρῶν μας, ὥστε νά βγαίνουμε ὠφελημένοι ἀπ᾽ αὐτά. Καί συγκεκριμένα γιά τήν συμβᾶσα οἰκονομική κρίση, ἄς ἐρωτήσουμε, ἄς ἐξετάσουμε ποιά εἶναι ἡ αἰτία πού προκάλεσε τήν κατάσταση αὐτή. Καί μέ βάση τήν Ἁγία Γραφή ὡς αἰτία τῆς κρίσεως θά βροῦμε τίς ἁμαρτίες μας.
Πραγματικά, κατά τήν διδασκαλία τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἤδη ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη ἀκόμη, ὡς αἰτία τοῦ κοινωνικοῦ κακοῦ θεωρεῖται ἡ ἁμαρτία. Γι᾽ αὐτό καί ὁ προφήτης Ἠλίας, γιά την ἀποστασία τοῦ Ἰσραήλ ἀπό τόν Θεό, ἐμφανίστηκε στόν ἀσεβῆ βασιλέα Ἀχαάβ καί τοῦ προανήγγειλε τριετῆ ἀνομβρία. Ἀλλά καί ὅλοι οἱ Προφῆτες γενικά γιά τήν ἀποτροπή μιᾶς συμφορᾶς, πού ἔπληττε τήν χώρα, κήρυτταν τήν μετάνοια. Ἀθάνατο ὅσο καί σκληρό εἶναι το ἀξίωμα τοῦ προφήτου Ἡσαΐου, ὁ ὁποῖος παρουσιάζει τόν Θεό νά λέγει: «Ἄν θέλετε νά μέ ἀκούσετε θά φᾶτε τά ἀγαθά τῆς γῆς. Ἄν ὅμως δέν θέλετε νά με ἀκούσετε, θα σᾶς φάει τό μαχαῖρι»! Καί για βεβαίωση τῶν λόγων αὐτῶν λέγει ὁ προφήτης: «Το στόμα Κυρίου ἐλάλησε ταῦτα» (Ἡσ. 1,19.20)!
Καί ἐπειδή ὁμιλοῦμε γιά ἁμαρτίες σχετιζόμενες με τήν οἰκονομική μας κρίση, θά τονίσουμε μόνο ὡς ἁμαρτία μας τήν ἀγάπη μας πρός τόν πλουτισμό καί τήν τρυφηλή ζωή. Μιά τέτοια ζωή δεν ἁρμόζει γιά τόν χριστιανό, ὁ ὁποῖος πρότυπο τῆς ζωῆς του πρέπει νά ἔχει τόν σαρκωθέντα Θεό του Ἰησοῦ Χριστό, πού ἔζησε ζωή μεγάλης ἁπλότητος καί πολλῆς φτώχειας. Δέν εἶχε «ποῦ την κεφαλήν κλῖναι» (Ματθ. 8,20). Ἡ κούνια Του ἦταν ἡ φάτνη τῶν ἀλόγων καί τό τελευταῖο Του κρεβάτι ἦταν ὁ σταυρός!
2. Σέ πολλούς φαίνεται ὡς περίεργος και παράξενος ὁ λόγος ὅτι ὁ χριστιανός πρέπει νά ζεῖ φτωχικά, γιατί φτωχικά ἔζησε καί ὁ Ἀρχηγός μας Ἰησοῦς Χριστός. Διά τοῦτο καί στό παρόν ταπεινό ἄρθρο θέλω νά γράψω λίγα λόγια σχετικά μέ τον πλοῦτο καί την φτώχεια, θέμα πού σχετίζεται ἄμεσα μέ τό ἐνδιαφέρον καί καυτό θέμα τῶν ἡμερῶν μας, τό θέμα τῆς οἰκονομικῆς κρίσεως.
(α) Ἡ Ἐκκλησία μας δέν καταδικάζει τά ὑλικά ἀγαθά, πού ἀποκτήθηκαν μέ κόπο καί μέ δίκαιο τρόπο γιά τήν συντήρηση τοῦ ἀνθρώπου καί τῆς οἰκογενείας του. Διά τοῦτο καί κατεδίκασε ἡ Ἐκκλησία τούς αἱρετικούς Γνωστικούς, πού ἔλεγαν ὅτι τά ὑλικά ἀγαθά εἶναι ἁμαρτία, ἐπειδή προέρχονται τάχα ἀπό ἕνα δεύτερο θεό, τον κακό θεό, πού δημιούργησε τήν ὕλη. «Διαρχικοί» λέγονταν οἱ αἱρετικοί αὐτοί, ἐπειδή πίστευαν δύο θεούς, τόν καλό θεό, τόν δημιουργό τοῦ πνεύματος, καί τόν κακό θεό, τον δημιουργό τῆς ὕλης.
(β) Ἐνῶ ἡ Ἐκκλησία μας δέχεται καί εὐλογεῖ τήν ἰδιοκτησία, γιά τήν ἀγάπη ὅμως πρός τους πένητες ἀδελφούς μας, πού εἶναι πολλοί καί εἶναι καί σέ κάθε ἐποχή, ἡ Ἐκκλησία μας κηρύττει ὡς ἰδανικό τήν κοινοκτημοσύνη, πού τήν ἔζησαν οἱ πρῶτοι χριστιανοί ἀδελφοί μας καί τήν βιώνουν καί σήμερα τά εὐλογημένα μας Μοναστήρια. Ἄς ἀκούσουμε λόγους, χρυσούς λόγους, ἐρχομένους ἀπό τήν χρυσή ἀποστολική ἐποχή: «Ὅλοι ὅσοι πίστευαν εἶχαν μία καρδιά καί μία ψυχή. Κανείς δέν θεωροῦσε ὅτι κάτι ἀπό τά ὑπάρχοντά του ἦταν δικό του, ἀλλά ὅλα τά εἶχαν κοινά» (Πράξ. 4,32)! Πρέπει να ποῦμε ὅμως ὅτι ἡ χριστιανική κοινοκτημοσύνη διαφέρει ἀπό τήν κομμουνιστική. Ὁ καλός χριστιανός λέει στόν πτωχό ἀδελφό: «Τό δικό μου εἶναι καί δικό σου», ἐνῶ ἡ κομμουνιστική ἀρχή εἶναι: «Τό δικό σου εἶναι καί δικό μου»!...
(γ) Τήν ἀρετή τῆς κοινοκτημοσύνης, πού ζοῦσαν οἱ πρῶτοι χριστιανοί καί γι᾽ αὐτό δεν ὑπῆρχε σ᾽ αὐτούς οἰκονομικό πρόβλημα, μποροῦμε ἀσφαλῶς καί ἐμεῖς σήμερα να ζήσουμε, ἄν ἐφαρμόσουμε αὐτόν τόν λόγο τοῦ ἀποστόλου Παύλου πρός τούς Κορινθίους χριστιανούς, τόν σχετικό μέ τούς πένητες ἀδελφούς: «Τό ὑμῶν περίσσευμα πρός το ἐκείνων ὑστέρημα» (Β’ Κορ. 8,14). Δηλαδή: Αὐτό πού περισσεύει σέ μᾶς, ἀπό μιά ζωή ἁπλῆ καί λιτή, πού πρέπει νά κάνουμε σάν χριστιανοί, το περίσσευμά μας αὐτό, νά το δίνουμε στους φτωχούς, γιά νά ἀνακουφιστεῖ τό δικό τους ὑστέρημα. Πόσο ὡραῖα ἀναπηδᾶ ἀπό τήν ψυχή μου τούτη τήν στιγμή ἕνα ὡραῖο ποιητικό δίστιχο, πού μαθαίναμε τότε ὡς μαθητές τοῦ Δημοτικοῦ Σχολείου:
«Αὐτό πού περισσεύει εἶναι τῆς χήρας,
τ᾽ ὀρφανοῦ καί μήν τό σπαταλᾶτε»!
Κάνω ἀκόμη πιό ἁπλό στήν ἑρμηνεία του τον παραπάνω λόγο τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Λέγω ὡς παράδειγμα: Ἐγώ παίρνω 100 εὐρώ μηνιαίως, ἀλλά, σάν μόνος πού εἶμαι, μοῦ φτάνουν τά 20! Ὁ ἄλλος, ὁ οἰκογενειάρχης, παίρνει 20 εὐρώ μηνιαίως, ἀλλά χρειάζεται 100, γιά νά περάσει τόν μῆνα του. Τό χριστιανικό εἶναι νά πῶ ἐγώ στόν φτωχό οἰκογενειάρχη, πού ἔχει οἰκονομικό πρόβλημα: Πάρε ἐσύ τά 100 τά δικά μου, γιατί τόσα σοῦ χρειάζονται γιά νά ζήσεις, καί δός μου τά 20 τά δικά σου, γιατί τόσα χρειάζονται σε μένα γιά νά ζήσω! Αὐτή τήν ἀρχή, πού λύνει το οἰκονομικό πρόβλημα καί καταργεῖ την φτώχεια, μᾶς τήν διδάσκει ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέγοντας στούς Κορινθίους στήν Β’ ἐπιστολή του προς αὐτούς: «Τό ὑμῶν περίσσευμα πρός τό ἐκείνων ὑστέρημα»!
(δ) Ὁ χριστιανός, ὁ σωστός χριστιανός, και μάλιστα ὁ κληρικός, πρέπει νά εἶναι ὑπεράνω τῶν χρημάτων, ὅπως πρέπει νά εἶναι καί ὑπεράνω τῶν κοσμικῶν ἀπολαύσεων. Εἶναι εὐαγγελική ἀρχή, εἶναι ἐντολή τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ νά ζοῦμε ἔτσι. Ἄς θυμούμεθα συνεχῶς την ἐντολή Του αὐτή: «Μή θησαυρίζετε – μᾶς λέγει – θησαυρούς ἐπί τῆς γῆς» (Ματθ. 6,19). Καί μᾶς ἐξηγεῖ τό γιατί. Γιατί, «δυσκόλως οἱ τά χρήματα ἔχοντες εἰσελεύσονται εἰς τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ» (Ματθ. 6,19. Λουκ. 18,24)! Ἄς μᾶς τρομάξει ὁ λόγος αὐτός τοῦ Κυρίου μας καί ἄς μη θέλουμε μέ «θεολογικές» σοφιστεῖες και ἐξυπνάδες νά τόν παρερμηνεύουμε.
3. Ὁ λόγος τοῦ Χριστοῦ ἐφαρμοζόμενος λύει ὅλα τά ὑπάρχοντα προβλήματα τῆς ζωῆς μας. Και αὐτός ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ θά λύσει ἀσφαλῶς καί το τωρινό οἰκονομικό πρόβλημα τῆς φιλτάτης πατρίδος μας. Ἀπό παιδιά ἐπίσης μαθαίναμε στα Κατηχητικά μας Σχολεῖα ὅτι τά προβήματα λύνονται κυρίως μέ τήν προσευχή. Καί μάλιστα προσευχή στήν παντοδύναμη Κυρία μας, την Παναγία Θεοτόκο.
Ὅταν εἴμαστε κάτω ἀπό το σφάγανο τοῦ Τούρκου τυράννου, ἡ Παράκληση στήν Παναγία (βλ. γιά παράδειγμα τον ὑπάρχοντα Παρακλητικό Κανόνα τῆς Παναγίας Προυσιωτίσσης, πού προϋποθέτει τήν δουλεία μας), αὐτή θέρμανε τίς ψυχές τῶν ἀγωνιστῶν για ἀγώνα καί ἄς ἀφήσουν τίς μωρολογίες καί τά φληναφήματα οἱ παραποιητές τῆς ἱστορίας μας, πού βάλθηκαν νά μᾶς κάνουν ἄθεη τήν πατρίδα μας. Ἀλλά δέν θά τούς ἀφήσουμε. Ἤδη ξεσπάθωσε τῆς Πάτρας ὁ Δεσπότης, πού ἔχει ψυχή γενναία, σάν τήν ψυχή τοῦ Γερμανοῦ τοῦ προκατόχου Του. Τόν βεβαιώνουμε ὅτι θά ἔχει ἀκολούθους.
Καί μέ τήν εὐκαιρία πού θυμήθηκα την Τουρκιά καί γιά νά τό συνδυάσω αὐτό μέ το θέμα μας, λέγω: Ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες δέν φοβηθήκαμε τετρακοσίων χρόνων τούρκικη σκλαβιά καί θα φοβηθοῦμε τήν οἰκονομική κρίση; Εἶναι δυνατόν γιά μᾶς τούς χριστιανούς Ἕλληνες αὐτό;
Νά τί θα κάνουμε: Θά στραφοῦμε στά δύο βασικά ἐπαγγέλματα, πού τά ξεχάσαμε, τήν γεωργία και τήν κτηνοτροφία. Θά ἐπιστρέψουμε στά χωριά μας, πού τά ἐγκαταλείψαμε, καί θα καλλιεργήσουμε τήν γῆ μας. Θά βοσκήσουμε προβατάκια καί κατσικοῦλες, θά ἀναπνέουμε τον καθαρό μας ἀέρα καί θά ψάλλουμε μέ καύχηση δοξολογῶντας τόν Θεό μας: «Πλούσιοι ἐπτώχευσαν καί ἐπείνασαν, οἱ δέ ἐκζητοῦντες τόν Κύριον οὐκ ἐλαττωθήσονται παντός ἀγαθοῦ»!
† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας
Π η γ ή : Καθημερινὸ ἠλεκτρονικὸ περιοδικὸ «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΔΙΔΑΧΗ», ἀριθμὸς φύλλου 48, Πέμπτη 17 Φεβρουαρίου 2011, σελ. 1-4, ὑπὸ Ἐπισκόπου Ἰερεμίου, Μητροπολίτου Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως. http://www.imgortmeg.gr/
