Ὁ Δημιουργὸς Θεὸς – Μέρος Β΄

Ὁ Δημιουργὸς Θεὸς – Μέρος Β΄

Κυριακάτικο ἐγκύκλιο κήρυγμα τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Γόρτυνος καὶ Μεγαλοπόλεως κ.κ. Ἱερεμίου.

1. Στό προηγούμενο κήρυγμά μας, ἀδελφοί μου χριστιανοί, μιλήσαμε γιά τήν δημιουργία τοῦ κόσμου. Καί εἴπαμε ὅτι ὅλα ὅσα βλέπουμε γύρω μας καί αὐτά πού δέν βλέπουμε, καί τά ὁρατά καί τά ἀόρατα, ἔγιναν ὅλα ἀπό τόν Θεό. Και εἴπαμε ἀκόμη ὅτι ὅλα ἔγιναν ΑΜΕΣΩΣ.

Λέει μέν ἡ Ἁγία Γραφή ὅτι ὁ κόσμος δημιουργήθηκε σέ ἕξι ἡμέρες, ἀλλά αὐτό τό λέει ἀπό συγκατάβαση στήν ἀνθρώπινη νόησή μας, γιά νά νοήσουμε καί νά ἀπολαύσουμε καλύτερα τό θαυμαστό ἔργο τοῦ Θεοῦ.

Ἡ πραγματικότητα ὅμως εἶναι ὅτι ὁ κόσμος ἔγινε ΑΜΕΣΩΣ. Γι᾽ αὐτό καί ἡ Γένεση, τό πρῶτο βιβλίο τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἐνῶ μιλάει στήν ἀρχή, στό α´ κεφ., γιά τήν δημιουργία σέ ἕξι ἡμέρες, παρακάτω, στήν ἀρχή του β´ κεφ., μιλάει γιά τήν δημιουργία ὅλου τοῦ σύμπαντος σέ μία μέρα (Γεν. 2,4)!

Ἀλλά θα ἤθελα νά σᾶς πῶ σήμερα, ἀγαπητοί ἀδελφοί, πῶς ὁ κόσμος ἔγινε ἀμέσως.

2. Γιά τό θέμα αὐτό, ὅτι ὁ κόσμος ἔγινε ἀμέσως, ἔχουμε μαρτυρίες ἀπό τούς ἁγίους Πατέρες. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης μιλώντας γιά τήν δημιουργία λέει ὅτι αὐτή ἦταν μιά «ἀκαριαία», δηλαδή, μιά στιγμιαία ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ. Καί σ᾽ αὐτή τήν «ἀκαριαία» δημιουργική ἐνέργειά Του ὁ Θεός ἔβαλε ἀπό τήν ἀρχή ὅλες τίς καταβολές τῶν ὄντων, τά σπέρματα τῶν ὄντων· καί αὐτά ἔπειτα ἐξελίχθηκαν καί φανερώθηκαν κατά τό εἶδος τους.

Γιά τήν βεβαίωση αὐτοῦ πού σᾶς λέγω, ἄν καί θά σᾶς φανεῖ δύσκολο, σᾶς αναφέρω καί πῶς τό λέγει ἀκριβῶς ὁ ἅγιος Πατέρας. Λέγει: «Πάντων τῶν ὄντων τάς ἀφορμάς καί τάς αἰτίας...συλλήβδην ὁ Θεός ἐν ἀκαρεῖ κατεβάλετο...καί ἐν τῇ πρώτῃ τοῦ θελήματος ὁρμῇ ἡ ἑκάστου τῶν ὄντων οὐσία συνέδραμεν, οὐρανός, ἀστέρες, πῦρ, ἀήρ, θάλασσα, γῆ, ζῶα, φυτά...» (βλ. Περί τῆς Ἑξαημέρου MPG 44, 72ΑΒ).

Ἀκόμη σαφέστερα τό λέγει αὐτό ὁ ἅγιος Βασίλειος, ὅταν λέει ὅτι γιά τά ὄντα τῆς φύσεως ὁ Θεός ἔθεσε στήν ἀρχή «σπέρματα» καί αὐτά ἀργότερα αὐξήθηκαν καί ἐξελίχθηκαν στό εἶδος τους μέ τή δημιουργική ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ (βλ. Eἰς τήν Ἑξαήμερον MPG 29, 149C).

Εἶναι μεγαλόπρεπη πράγματι αὐτή ἡ παράσταση περί τῆς δημιουργίας τοῦ σύμπαντος, ὅπως τό λέγουν οἱ ἅγιοι Πατέρες: Ὅτι ὁ Θεός δημιούργησε ἀκαριαίως, ἀμέσως, ὅλες τίς καταβολές τοῦ σύμπαντος καί ἀπό αὐτές τίς καταβολές προῆλθαν ἔπειτα ὅλα τά ὑπάρχοντα ὄντα στό σύμπαν.

Ἔτσι βλέπουμε νά ἐμφανίζονται καί σήμερα τά διάφορα εἴδη τῆς φύσεως, ἀκόμα καί αὐτός ὁ ἄνθρωπος. Προέρχονται ἀπό σπέρματα. Μή σᾶς σκανδαλίσει, χριστιανοί μου, αὐτό πού εἶπα ὅτι τά σπέρματα «ἐξελίχθηκαν». Πραγματικά ἡ δημιουργία εἶναι ἐξέλιξη τῶν καταβολῶν πού ἔθεσε ὁ Θεός ἀπό τήν ἀρχή. Δέν δεχόμαστε ἐξέλιξη κατά τήν λανθασμένη θεωρία τοῦ Δαρβίνου, ὅτι ὁ πίθηκος ἔγινε ἄνθρωπος (!...), ἀλλά ἐξέλιξη στό ἴδιο εἶδος, «κατά γένος καί καθ᾽ ὁμοιότητα», ὅπως τό λέει καθαρά ἡ Ἁγία Γραφή (Γεν. 1, 12).

3. Θέλω ὅμως νά σᾶς πῶ τώρα, ἀδελφοί χριστιανοί, ὅτι μήν θεωροῦμε την Ἁγία Γραφή ὅτι εἶναι ἕνα ἐπιστημονικό βιβλίο γιά νά μᾶς πεῖ τό «πῶς» ἔγινε ὁ κόσμος. Αὐτό τό «πῶς» τό ἐξετάζει ἡ ἐπιστήμη καί ἀσφαλῶς, ὅπως τό λέγει ὁ Μέγας Βασίλειος ἀπό τήν ἔρευνα αὐτή τῆς ἐπιστήμης τρανώνεται ὁ θαυμασμός μας στό Θεό (βλ. Eἰς τήν Ἑξαήμερον MPG 29,25Α.33Β).

Ἡ Ἁγία Γραφή δέν μᾶς λέγει τό «πῶς» ἔγινε ὁ κόσμος, ἀλλά μᾶς λέγει τό «ποιός» ἔκανε τόν κόσμο. Τόν ἔκανε ὁ Θεός! Γιά τό «πῶς» ἔγινε ὁ κόσμος οἱ ἅγιοι Πατέρες, ξαναλέμε, μᾶς λένε ἐκεῖνο τό γενικό πού εἴπαμε, ὅτι δηλαδή τά ὄντα προῆλθαν ἀπό σπερματικές καταβολές, πού ἔβαλε ἀπό τήν ἀρχή ἡ δημιουργική ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ.

4. Τήν δημιουργία τοῦ κόσμου, ἀδελφοί χριστιανοί, νά τήν βλέπουμε σάν ἕνα θαῦμα, σάν ἕνα ὑπεροχο βιβλίο, στό ὁποῖο διαβάζουμε τήν παντοδυναμία καί τήν πανσοφία τοῦ δημιουργοῦ Θεοῦ. Ἄν θέλετε νά ἀπολαύσετε ἕνα θαυμάσιο ὕμνο τῆς δημιουργίας νά διαβάσετε, παρακαλῶ, τόν ὑπέροχο Ψαλμ. 103, πού τόν λέμε «προοιμιακό» Ψαλμό. Τόν λέμε ἔτσι τόν Ψαλμό αὐτό, γιατί εἶναι στήν ἀρχή τοῦ λειτουργικοῦ «οἴμου», τοῦ λειτουργικοῦ «δρόμου» δηλαδή, τῆς λατρευτικῆς πορείας μας γιά τόν Θεό, πού ἀρχίζει μέ τήν ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ.

Στόν ὕμνον αὐτόν ὁ ποιητής του θαυμάζει τό μεγαλεῖο καί τήν τάξη τοῦ σύμπαντος, γιά νά ξεσπάσει ἔπειτα σέ κραυγή θαυμασμοῦ καί νά πεῖ: «Ὡς ἐμεγαλύνθη τά ἔργα σου, Κύριε· πάντα ἐν σοφίᾳ ἐποίησας»!

Τό μόνο «φάλτσο» πού παρατηρεῖ ὁ ποιητής στό σύμπαν εἶναι ὁ ἁμαρτωλός ἄνθρωπος. Ἐνῶ ἡ ἄψυχη θάλασσα, γιά παράδειγμα, δέν παραβαίνει τό ὅριο, πού ἔθεσε ὁ Θεός γι᾽ αὐτήν («ὅριον ἔθου, ὅ οὐ παρελεύσεται»), ἀντίθετα ὁ λογικός ἄνθρωπος παραβαίνει τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ.

Γι᾽ αὐτό καί τελειώνοντας ὁ ψαλμωδός τόν ὕμνο του εὔχεται λέγοντας νά «χαθοῦν» οἱ ἁμαρτωλοί ἀπό τήν γῆ: «Ἐκλείποιεν – λέγει – ἁμαρτωλοί ἀπό τῆς γῆς καί ἄνομοι, ὥστε μή ὑπάρχειν αὐτούς»!

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

Π η γ ή :  Ἑβδομαδιαῖο ἠλεκτρονικὸ περιοδικὸ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γόρτυνος καὶ Μεγαλοπόλεως: «Παναγία Προυσιώτισσα». Ἀριθμὸς φύλλου 12, Κυριακὴ 26 Ἰουνίου 2011, σελ. 1-3. http://www.imgortmeg.gr/

Ὁ Δημιουργὸς Θεὸς – Μέρος Α΄

Ὁ Δημιουργὸς Θεὸς – Μέρος Α΄

Κυριακάτικο ἐγκύκλιο κήρυγμα τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Γόρτυνος καὶ Μεγαλοπόλεως κ.κ. Ἱερεμίου.

Μέ τό σημερινό μου κήρυγμα, ἀδελφοί χριστιανοί, μπαίνουμε σέ ἕνα νέο κεφάλαιο τῆς πίστης μας καί θά μιλήσουμε γιά τόν δημιουργό Θεό.

1. Ὅλα τά ὡραῖα, ἀγαπητοί μου, πού βλέπουμε γύρω μας καί ἐμεῖς οἱ ἴδιοι οἱ ἄνθρωποι, ἀλλά καί οἱ ἄγγελοι τοῦ οὐρανοῦ, ὅλοι καί ὅλα εἴμαστε δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ. Αὐτό πρέπει καλά νά τό ξέρουμε. Γιά νά μήν μᾶς παρασύρει ἡ ὡραία φύση καί τήν θεοποιήσουμε, πρέπει νά γνωρίζουμε ὅτι ὅλα, καί αὐτά πού φαίνονται καί αὐτά πού δέν φαίνονται, «ὁρατά καί ἀόρατα», ὅλα εἶναι δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ.

Εἶναι τόσο σοβαρό αὐτό τό θέμα, τό νά γνωρίζουμε δηλαδή ὅτι ὅλα εἶναι κτίσματα καί δημιουργήματα τοῦ Θεοῦ, ὥστε ἡ Ἁγία Γραφή, αὐτό τό θαυμάσιο βιβλίο τοῦ Θεοῦ, στό πρῶτο βιβλίο της, τήν Γένεση, στό πρῶτο κεφάλαιο αὐτοῦ τοῦ βιβλίου καί στόν πρῶτο στίχο αὐτοῦ τοῦ κεφαλαίου ὁμιλεῖ γι᾽ αὐτό τό θέμα. Λέει: «Ἐν ἀρχῇ ἐποίησεν ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τῆν γῆν». Αὐτό εἶναι τό πρῶτο πού πρέπει να ξέρουμε. Καί ὅταν λέει ἡ Ἁγία Γραφή «οὐρανόν καί τῆν γῆν», ἐννοεῖ γενικά ὅλο τον κόσμο. Ἔτσι ὁμολογοῦμε τόν Θεό μας στο «Πιστεύω», ὡς «ποιητήν οὐρανοῦ καί γῆς, ὁρατῶν τε πάντων καί ἀοράτων»!

2. Ὅλα, ἀγαπητοί μου, τά ἔκανε ὁ Θεός ἀπό τό μηδέν, δηλαδή, ἀπό μή προϋπάρχουσα ὕλη. Ἐπειδή ὅμως κάνουμε δογματική διδασκαλία τῆς Πίστης μας καί ἐπειδή πρέπει νά τά λέμε ὅλα μέ ἀκρίβεια, ἄς μήν λέμε τήν ἔκφραση «ἀπό το μηδέν», γιατί αὐτή τήν ἔκφραση δέν τήν χρησιμοποιοῦν οὔτε ἡ Ἁγία Γραφή οὔτε οἱ ἅγιοι Πατέρες. Νά λέμε καλύτερα τήν ἔκφραση τῆς Ἁγίας Γραφῆς ὅτι ὅλα ἔγιναν «ἐκ τοῦ μή ὄντος».

Δύο ὑπάρχουν, ἀδελφοί χριστιανοί: Ὁ ΩΝ καί τά μή ὄντα. Ὁ ΩΝ εἶναι ὁ Θεός, πού πάντοτε ὑπάρχει καί δέν μποροῦμε νά νοήσουμε χρονική στιγμή κατά τήν ὁποία δέν ὑπῆρχε ὁ Θεός. Ἐνῶ ὅλα τά ἄλλα, τά ἐκτός ἀπό τόν Θεό, ἦταν μή ὄντα καί ἦρθαν σέ ὕπαρξη ἀπό τόν ΟΝΤΑ Θεό.

Ἡ Ἁγία Γραφή λοιπόν μιλώντας γιά τήν δημιουργία τοῦ κόσμου λέει ὅτι «ἐξ οὐκ ὄντων ἐποίησεν αὐτά ὁ Θεός» καί παρακάτω λέει ὅτι «καί τό τῶν ἀνθρώπων γένος οὕτως γεγένηται» (Β´ Μακ. 7,28). Ὅτι δηλαδή καί ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι δημιουργηθήκαμε «ἐξ οὐκ ὄντων». Ἔτσι τό λέμε καί στήν θεία Λατρεία: «Σύ ἐκ τοῦ μή ὄντος εἰς τό εἶναι ἡμᾶς παρήγαγες», λέει ὁ ἱερεύς στήν εὐχή τοῦ Τρισαγίου Ὕμνου.

3. Ὅλα λοιπόν ἔγιναν, ὅλα δημιουργήθηκαν ἀπό τόν Θεό. Ὁ Θεός μας ὅμως, ἀδελφοί χριστιανοί, μάθαμε στά προηγούμενα μαθήματα ὅτι εἶναι ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΣ. Ὁ Πατέρας, ὁ Υἱός καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ὅταν λέμε λοιπόν ὅτι ὁ κόσμος ἔγινε ἀπό τόν Θεό, θά ἐννοοῦμε ὅτι καί τά τρία Πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος, καί ὁ Πατέρας καί ὁ Υἱός καί τό Ἅγιο Πνεῦμα, συμμετεῖχαν στήν δημιουργία τοῦ κόσμου.

Ἄς τό ποῦμε ὅπως τό λεει σύντομα καί ὡραῖα ὁ Μέγας Ἀθανάσιος: «Ὁ Πατήρ διά τοῦ Λόγου (= διά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ) ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ τά πάντα ποιεῖ» (Ἐπιστολή πρός Σεραπίωνα 1,28. MPG 26,596). Ὅπως μᾶς τό λέει ἡ Ἁγία Γραφή ὁ Πατέρας εἶναι ὁ «ἐξ οὗ τά πάντα» (Α´ Κορ. 8,6. Ρωμ. 11,36)· ὁ Υἱός εἶναι «δι᾽ οὗ τά πάντα» (Ἰωάν. 1,3. Α´ Κορ. 8,6. Κολ. 1,16. Ἑβρ. 1,2) καί τό Ἅγιο Πνεῦμα εἶναι ὁ «ἐν ὧ τά πάντα ἐγένετο» (Γεν. 1,2).

Ὁ Ὠριγένης μᾶς λέγει ὅτι στήν δημιουργία τοῦ κόσμου πρέπει νά νοήσουμε «την προκαταρκτική αἰτία τῶν γινομένων τόν Πατέρα· την δημιουργικήν τόν Υἱόν· τήν τελειωτικήν τό Πνεῦμα. Ἀρχή γάρ τῶν ὄντων μία (ὁ Πατήρ), δι᾽ Υἱοῦ δημιουργοῦσα καί τελειοῦσα ἐν Πνεύματι» (Περί Ἁγίου Πνεύματος 16,38. MPG 32,136).

4. Ἡ Ἁγία Γραφή στό πρῶτο κεφάλαιο τῆς Γένεσης μᾶς μιλάει γιά τήν δημιουργία τοῦ κόσμου μέ μία ἁπλή διήγηση, πού εἶναι κατανοητή σέ ὅλους: Καί στούς μορφωμένους καί στούς ἀγράμματους γέροντες καί τά μικρά παιδιά. Παρά τήν ἁπλότητά της ὅμως ἡ διήγηση αὐτή γοητεύει τόν Μέγα Βασίλειο, ὁ ὁποῖος ἔγραψε γι᾽ αὐτήν ἕνα σπουδαῖο ἐπιστημονικό ἔργο, πού τό ἐπιγράφει «Εἰς την Ἑξαήμερον» (βλ. MPG 29).

Κατά τήν διήγηση αὐτή ὁ κόσμος ἔγινε σέ ἕξι ἡμέρες. Θά χρειαζόταν, ἀδελφοί μου χριστιανοί, ὥρα πολλή γιά νά σᾶς πῶ τί σημαίνουν οἱ ἕξι αὐτές ἡμέρες. Ἀλλά ἐπειδή δέν ἔχουμε τόν χρόνο αὐτό, σᾶς λέω, μήν πιστεύετε ὅτι ὁ κόσμος ἔγινε σέ ἕξι ἡμέρες. Ὁ κόσμος ἔγινε ΑΜΕΣΩΣ. Ὁ Θεός «εἶπε και ἐγενήθησαν» (Ψαλμ. 32,9). «Ὁ Θεός, πού ζεῖ αἰώνια δημιούργησε ὅλα τά πράγματα ἀμέσως» (Σοφ. Σειράχ 18,1).

Ὁ ἄχρονος Θεός δέν ἔχει ἀνάγκη ἀπό χρόνο γιά νά δημιουργήσει. Ἀλλά τότε, γιατί ἡ Ἁγία Γραφή λέει ὅτι ὁ κόσμος ἔγινε σέ ἕξι ἡμέρες; Πρῶτον, θά ποῦμε ὅτι αὐτό ἡ Ἁγία Γραφή το λέει γιά ᾽μᾶς τούς ἀδύνατους ἀνθρώπους, για νά νοήσουμε καί νά ἀπολαύσουμε καλύτερα τό δημιουργικό ἔργο τοῦ Θεοῦ, σάν νά τό ξεφυλλίζουμε σέ ἕνα τεῦχος μέ ἕξι πελώριες σελίδες. Ὅπως τό λέει ὁ ἅγιος Αὐγουστῖνος, «οἱ ἡμέρες τῆς δημιουργίας εἶναι περίοδοι παρατηρήσεως τοῦ ἀνθρώπου καί δέν εἶναι ἡμέρες τοῦ ἔργου τοῦ Θεοῦ»!

Ἀλλά κυρίως θά ποῦμε ὅτι ἡ Ἁγία Γραφή μιλάει γιά ἕξι ἡμέρες δημιουργίας, γιά νά πεῖ ὅτι τήν ἑβδόμη ἡμέρα ἀναπαύτηκε ὁ Θεός (βλ. Γεν. 2,2), χωρίς βέβαια νά ἔχει ἀνάγκη ὁ Θεός ἀπό ἀνάπαυση. Τό λέει ὅμως αὐτό γιά τούς Ἰουδαίους, πού ἦταν αἰχμάλωτοι στήν Βαβυλώνα καί ξεχνοῦσαν ἐκεῖ, μεταξύ τῶν Βαβυλωνίων, την ἀργία τοῦ Σαββάτου. Γιά τόν ἴδιο λόγο λέει ἡ Γένεση ὅτι ὁ ἥλιος δημιουργήθηκε τήν Τετάρτη ἡμέρα, ἐνῶ ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι τό φῶς δημιουργήθηκε ἀπό τήν ἀρχή (βλ. Γεν. 1,3).

Ἀλλά ἐπειδή οἱ Βαβυλώνιοι λάτρευαν τόν ἥλιο καί τά ἄστρα τοῦ οὐρανοῦ γιά θεούς καί κινδύνευαν ἀπό τήν εἰδωλολατρία τους αὐτή οἱ Ἰουδαῖοι, γι᾽ αὐτό ἡ Ἁγία Γραφή, γιά νά διαφυλάξει τούς Ἰουδαίους ἀπό τήν εἰδωλολατρία, παριστάνει τόν ἥλιο να δημιουργεῖται τήν τέταρτη ἡμέρα (βλ. Γεν. 14-19). Σάν νά θέλει νά πεῖ μέ αὐτό ὅτι δέν εἶναι θεός ὁ ἥλιος, γιατί καί πρίν νά δημιουργηθεῖ αὐτός ὑπῆρχε ζωή!

5. Ἀλλά ἄν ὁ κόσμος ἔγινε ἀμέσως καί ὄχι σέ ἕξι ἡμέρες, πῶς ἐννοοῦμε αὐτό τό «ἀμέσως»; Τό ἐρώτημα αὐτό, ἀδελφοί μου χριστιανοί, εἶναι πολύ σοβαρό καί ἀπαιτεῖ λίγο χρόνο γιά τήν ἀπάντησή του. Γι᾽ αὐτό ἀναβάλλουμε τήν ἀπάντησή του γιά τό ἑπόμενο κήρυγμά μας.

Μέ πολλές εὐχές

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

Π η γ ή :  Ἑβδομαδιαῖο ἠλεκτρονικὸ περιοδικὸ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γόρτυνος καὶ Μεγαλοπόλεως: «Παναγία Προυσιώτισσα». Ἀριθμὸς φύλλου 11, Κυριακὴ 19 Ἰουνίου 2011, σελ. 1-3. http://www.imgortmeg.gr/