Οἱ Δημητσανίτες Ἅγιοι: Πατριάρχης Γρηγόριος ὁ Ε’ καὶ ὁ ἀνιψιὸς του Ὁσιομάρτυρας Εὐθύμιος

Οἱ Δημητσανίτες Ἅγιοι: Πατριάρχης Γρηγόριος ὁ Ε’ καὶ ὁ ἀνιψιὸς του Ὁσιομάρτυρας Εὐθύμιος

Τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Γόρτυνος καὶ Μεγαλοπόλεως κ.κ. Ἱερεμίου (Φούντα)

Α’ Κυριακάτικο Ἐγκύκλιο Κήρυγμα

Δημητσάνα - Μεγαλόπολη, Κυριακὴ 10 Ἀπριλίου 2011

1. Κυριακή 10 Ἀπριλίου σήμερα, ἀδελφοί μου χριστιανοί! Γιά ‘μᾶς, τήν Ἱερά Μητρόπολη Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως, ἡ ἡμέρα αὐτή εἶναι ἱερή καί μιλάει πολύ δυνατά στίς καρδιές μας. Τέτοια ἡμέρα ἦταν, Κυριακή 10 Ἀπριλίου τοῦ 1821, πού στήν μεσαία Πύλη τοῦ Πατριαρχείου οἱ ἀλλόθρησκοι Ὀθωμανοί Τοῦρκοι μᾶς κρέμασαν τόν Πατριάρχη τοῦ Γένους μας, τόν Γρηγόριο τόν Ε’. Ἀπό ποῦ καταγόταν αὐτός; Καταγόταν ἀπό την Δημητσάνα, τήν ἱστορική ἕδρα τῆς Ἱερᾶς μας Μητροπόλεως.

Γνωρίζουμε ἀκριβῶς τόν τόπο πού γεννήθηκε ὁ Πατριάρχης, γιατί βρισκόμενοι στήν Δημητσάνα περνᾶμε ἔξω ἀπό τό σπίτι του κάνοντας τόν σταυρό μας και λέγοντας μυστικά: Ἐδῶ γεννήθηκε ἕνας ἅγιος και ἕνας μεγάλος ἄνδρας, πού κρεμάστηκε για τήν πίστη καί τήν πατρίδα μας! Ναί! Ἐμεῖς πού κατοικοῦμε τήν εὐλογημένη αὐτή γωνιά τῆς γῆς πού λέγεται Ἑλλάδα, τιμοῦμε διπλά σήμερα τόν μάρτυρα αὐτόν Πατριάρχη. Τον τιμοῦμε σαν μάρτυρα τῆς πίστεως, ἀλλά τον τιμοῦμε καί σάν μάρτυρα τοῦ Ἔθνους μας.

2. Δέν μᾶς ἀρκεῖ ὁ χρόνος, ἀγαπητοί μου, να ποῦμε τό ἱερό Συναξάρι τοῦ ἐνδόξου αὐτοῦ ἱερομάρτυρα Γρηγορίου τοῦ Ε’, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως. Εἶχε ἅγιο καί ἀσκητικό βίο ἀπό τήν μικρή του ἡλικία καί ἐσφράγισε τόν βίο του αὐτό μέ μαρτυρικό τέλος, με κρεμάλα.

Προσωπικά, μοῦ κάνει μεγάλη ἐντύπωση τό ὅτι ὁ ἀπαγχονισμός του ἔγινε την ἡμέρα τοῦ Πάσχα, τό πρωί μετά τή Θεία Λειτουργία. Μοῦ κάνει ἐντύπωση πάλι το μαρτύριο πρίν ἀπό τόν ἀπαγχονισμό του, με τήν ἀναιδή μάλιστα πρόκληση τῶν Τούρκων νά ἀλλαξοπιστήσει, γιά να σώσει τήν ζωή του. Καί στήν πρόκληση αὐτή ὁ μάρτυρας Δημητσανίτης Πατριάρχης ἀπαντοῦσε γαλήνια καί σταθερά: «Ὁ Πατριάρχης τῶν χριστιανῶν, χριστιανός πεθαίνει»!

Ἡ ἀντοχή στο βασανιστικό του μαρτύριο μέχρι τέλους, ἐνῶ μποροῦσε νά τό ἀποφύγει, δείχνει καθαρά ὅτι ὁ Πατριάρχης Γρηγόριος ὁ Ε’ εἶχε πλούσια την Χάρη τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία καί τοῦ ἔδωσε την δύναμη νά ἀντέξει στους βασανισμούς του. Αὐτό, ἀγαπητοί μου, τό ὅτι δηλαδή οἱ μάρτυρες ἄντεξαν το μαρτύριο ὄχι ἀπό ἀνθρώπινη γενναιότητα καί παλληκαριά, ἀλλά γιά τό ὅτι ἡ ψυχή τους ἦταν θεοφόρα καί εἶχε πλούσια τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, αὐτό, λέγω, εἶναι δόγμα τῆς πίστης μας καί τό ἐγνώριζε πολύ καλά τό δόγμα αὐτό ὁ ἅγιός μας ἱερομάρτυρας Πατριάρχης Γρηγόριος.

Γι᾽ αὐτό καί ὅταν ὁ ἀπό τήν ἀδελφή του ἀνιψιός του Ἐλευθέριος, παρασυρθείς ἀπό τούς Τούρκους, ἀλλαξοπίστησε, ἀλλά μετενόησε ἔπειτα γιά την προδοσία του αὐτή καί ἤθελε νά μαρτυρήσει, ὁ θεῖος του, ὁ Πατριάρχης Γρηγόριος, δέν τον προέτρεψε γιά τό μαρτύριο. Τοῦ εἶπε να πάει πρῶτα νά ἀσκηθεῖ σέ ἐπιστήμονες Γέροντες τοῦ Ἁγίου Ὄρους, πού γνώριζε στήν Ἱερά Μονή Ἰβήρων, καί ὅταν αὐτοί διαπιστώσουν ὅτι ὁ ἀσκούμενος ἔχει προχωρήσει σταθερά στήν πνευματική του πορεία καί ἔχει λάβει πραγματικά τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, τότε, μέ την εὐλογία τους, νά πορευθεῖ γιά τό μαρτύριο.

Ἔτσι καί ἔγινε, ἀγαπητοί μου. Ὁ ἀνιψιός του Ἐλευθέριος, μέ τήν ὑπόδειξη τοῦ Πατριάρχου θείου του, πῆγε στήν Ἱερά Μονή Ἰβήρων, ὑποτάχθηκε ἐκεῖ σέ ἁγιασμένους καί σοφούς Γέροντες, ἐκάρη μοναχός μέ τό ὄνομα Εὐθύμιος, καί ὅταν οἱ πνευματικοί του αὐτοί καθοδηγοί διεπίστωσαν ὅτι ὁ μοναχός Εὐθύμιος ἔχει λάβει πιά ἱκανή τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, τότε τόν προέτρεψαν γιά τό μαρτύριο. Εἶναι ὁ ὁσιομάρτυρας Εὐθύμιος, πού νεαρό παλληκαράκι ὁμολόγησε τήν πίστη του στον Ἰησοῦ Χριστό καί μαρτύρησε μέ σφαγιασμό τήν Κυριακή τῶν Βαΐων τοῦ 1814.

3. Σᾶς ὁμίλησα, ἀγαπητοί μου, σήμερα ἑορτή τοῦ Πατριάρχου Γρηγορίου, και γιά τόν ἅγιο Εὐθύμιο γιά τέσσερις λόγους: Πρῶτον, γιατί ἦταν ἀνιψιός τοῦ ἑορταζομένου Πατριάρχου· δεύτερον, γιατί πρίν ἀπό λίγες μέρες ἦταν και ἡ ἰδική του ἑορτή. Ὁ ἅγιος Εὐθύμιος, χριστιανοί μου, ἑορτάζει στίς 22 Μαρτίου, τότε σφαγιάσθηκε, καί λανθασμένα τόν ἑορτάζουν τήν 1η Μαΐου· τρίτον, γιατί κατάγεται και αὐτός ἀπό τήν Δημητσάνα. Καί τέταρτον, το καί σπουδαιότερον, γιατί τό μαρτύριο καί ἡ δόξα τοῦ ἁγίου Πατριάρχου, πού ἑορτάζουμε σήμερα, ὀφείλεται – ἔτσι τό πιστεύω – στον μικρό του ἀνιψιό, τόν νεαρό ὁσιομάρτυρα μοναχό Εὐθύμιο, ὁ ὁποῖος πρόλαβε καί ἔλαβε πρίν ἀπό αὐτόν τόν στέφανο τοῦ μαρτυρίου και προσευχόταν λοιπόν στόν οὐρανό συνεχῶς γιά τόν θεῖο του Πατριάρχη καί για την ὑπόδουλη πατρίδα.

4. Ἀλλά ἀπό ποῦ ἐγνώριζε ὁ Πατριάρχης Γρηγόριος τούς σοφούς Γέροντες στήν Ἱερά Μονή Ἰβήρων καί ἔστειλε ἐκεῖ τόν ἀνιψιό του;

Τούς ἐγνώριζε ἀπό το ὅτι καί αὐτός εἶχε πάει στήν Ἱερά αὐτή Μονή ὡς ἐξόριστος. Ὁ ἅγιος Πατριάρχης Γρηγόριος ὁ Ε’, ἀδελφοί μου, ἐπειδή ἀκριβῶς ἦταν ἅγιος, ἦταν ἀγωνιστής· δεν ἀνεχόταν, ἀπό ρασοφόρους μάλιστα, σοβαρές παραβάσεις καί ἐμπαιγμούς τῶν θείων, γι᾽ αὐτό καί τούς ἤλεγχε αὐστηρά. Οἱ ἔλεγχοί του αὐτοί ὅμως καί το ἀσυμβίβαστον τῆς ψυχῆς του μέ τό κακό τοῦ προξένησαν ἐπανειλημμένες ἐξορίες στήν Ἱερά Μονή Ἰβήρων τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ἀλλά ἄντεξε τις ἐξορίες αὐτές, δεῖγμα αὐτό πάλι ὅτι εἶχε ἀπό νεαρός πλούσια τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ μέσα του. Καί ὅταν τόν ἀνακαλοῦσαν ἀπό τήν ἐξορία και τοῦ ἀνέθεταν πάλι τήν πατριαρχία, αὐτός πάλι ἦταν αὐστηρός πρός τούς ἀσεβεῖς και ἐμπαῖκτες. Ἀλλά καί ὅταν αὐτοί ξανά τον ἀπειλοῦσαν, ὁ Πατριάρχης ἔβγαζε ἀπό την τσέπη του καί τους ἔδειχνε ἕνα κλειδί. Ἦταν τό κλειδί τοῦ κελιοῦ του στό Ἅγιο Ὄρος!

Ὦ ἁγιασμένη Ἱερά Μονή τῶν Ἰβήρων τοῦ Ἁγίου Ὄρους μέ τήν Παναγία τήν Πορταΐτισσα και τήν κρεμάμενη θαυματουργική της καντήλα! Σέ ἀγαποῦμε διπλά, γιατί δεχόσουν στα ἱερά σου σκηνώματα τόν ἐξόριστο Πατριάρχη μας, τόν Δημητσανίτη ἅγιο Γρηγόριο τόν Ε’. Εὐχαριστῶ κι ἐγώ προσωπικά τήν Κυρία Θεοτόκο, τήν Παναγία Πορταΐτισσα, γιατί με ἀξίωσε νά προσκυνήσω σ᾽ αὐτήν τό κελί τοῦ Πατριάρχου καί νά καθίσω μάλιστα καί στο ἁγιασμένο ἀπό αὐτόν στασίδι του.

5. Δέν ἐπαρκεῖ ὁ χρόνος, ἀγαπητοί μου, νά πῶ τόσα ἄλλα καί πολλά γιά την ἅγια ζωή τοῦ Δημητσανίτου Πατριάρχου ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Ε/. Εὐγνώμονες πρός αὐτόν, ὡς χριστιανοί, ἀλλά καί ὡς Ἕλληνες, ἄς μην ξεχνᾶμε ποτέ την ἀγχόνη του. Ἰδιαίτερα ἐμᾶς τούς κληρικούς καί τούς μοναχούς ἄς μᾶς ἐμπνέει τό σχοινί τοῦ Πατριάρχου. Ἄχ, ἄς εἴχαμε καί ἐμεῖς καθαρή ζωή, γιά νά εἴχαμε πλούσια τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ καί να ἀξιωνόμασταν μέ τήν δόξα τῆς ἀγχόνης για τόν Χριστό!

Πόσο δυνατός καί πόσο ὡραῖος εἶναι ὁ λόγος ἐκεῖνος τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Δαμασκηνοῦ πρός τόν Γερμανό διοικητή, ὁ ὁποῖος ὅταν τόν ἀπείλησε με φυλακή, αὐτός ἔχοντας ὑπ᾽ ὄψιν τό μαρτύριο τοῦ Πατριάρχου Γρηγορίου τοῦ Ε’, ἀπάντησε: «Κύριε Διοικητά, πρέπει νά γνωρίζετε ὅτι οἱ Ὀρθόδοξοι Ἀρχιερεῖς δεν φυλακίζονται, ἀλλά ἀπαγχονίζονται»!!!

Μέ πολλές εὐχές

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

Πηγή: Ἑβδομαδιαῖο ἠλεκτρονικὸ περιοδικὸ «Παναγία Προυσιώτισσα», ὑπὸ Ἐπισκόπου Ἱερεμίου, Μητροπολίτου Ἱ. Μ. Γόρτυνος καὶ Μεγαλοπόλεως, Κυριακὴ 10 Ἀπριλίου 2011, τεῦχος 1o, σελίδες 3-5. http://www.imgortmeg.gr/