Καὶ δεύτερη διήγηση περὶ Δημιουργίας

Καὶ δεύτερη διήγηση περὶ Δημιουργίας.

Κυριακάτικο ἐγκύκλιο κήρυγμα τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Γόρτυνος καὶ Μεγαλοπόλεως κ.κ. Ἱερεμίου.

1. Μιλοῦμε, ἀδελφοί μου χριστιανοί, γιά τήν δημιουργία τοῦ κόσμου καί τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι σοβαρό τό θέμα αὐτό, γι᾽ αὐτό καί εἴπαμε ὅτι ἡ Ἁγία Γραφή ἀρχίζει τά θέματά της μέ τήν δημιουργία τοῦ κόσμου. Καί ἡ Ἐκκλησία μας στήν θεία Λατρεία της τονίζει πάρα πολύ, σέ πολλά της σημεῖα τό θέμα αὐτό.

Ἐπειδή λοιπόν τό θέμα αὐτό τῆς δημιουργίας τοῦ κόσμου καί τοῦ ἀνθρώπου εἶναι σοβαρό, γι᾽ αὐτό καί ἡ Γένεση, τό πρῶτο βιβλίο τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ἀφιερώνει τά δύο πρῶτα κεφάλαιά της σ᾽ αὐτό τό θέμα.

Ἔχουμε δύο διηγήσεις περί τῆς δημιουργίας. Στό προηγούμενο κήρυγμά μας μιλήσαμε γιά τήν δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν πρώτη διήγηση. Καί εἴπαμε ὅτι κατά τήν διήγηση αὐτή ὁ ἄνθρωπος εἶναι πλασμένος «κατ᾽ εἰκόνα καί καθ᾽ ὁμοίωσιν Θεοῦ». Ἀλλά εἶναι πολύ σπουδαία καί ἡ δεύτερη διήγηση περί δημιουργίας, γιά τήν ὁποία θά σᾶς μιλήσω σήμερα.

Λέει ἡ διήγηση αὐτή γιά τήν δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου: «Καί ἔπλασεν ὁ Θεός τόν ἄνθρωπον, χοῦν ἀπό τῆς γῆς καί ἐνεφύσησεν εἰς τό πρόσωπον αὐτοῦ πνοήν ζωῆς καί ἐγένετο ἄνθρωπος εἰς ψυχήν ζῶσαν» (Γεν. 2,7).

Τά λόγια αὐτά, ἀδελφοί μου, εἶναι πολύ σημαντικά, γιατί πρῶτα-πρῶτα μᾶς μιλᾶνε γιά τόν σύνδεσμο πού ἔχουμε ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι μέ ὅλη τήν δημιουργία, ἀφοῦ τό σῶμα μας εἶναι πλασμένο ἀπό τήν γῆ. Ἀνήκουμε καί ἐμεῖς στήν γῆ.

Ὁ ἄνθρωπος στήν Ἁγία Γραφή λέγεται «Ἀδάμ». «Ἀδάμ» εἶναι μία ἑβραϊκή λέξη – στά ἑβραϊκά γράφτηκε πρωτοτύπως ἡ Παλαιά Διαθήκη –, πού σημαίνει «χοϊκός», γιατί ὁ ἄνθρωπος εἶναι πλασμένος ἀπό χῶμα.

2. Στόν λόγο ὅμως αὐτό τῆς δεύτερης διήγησης γιά τήν δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου πού σᾶς διάβασα, δέν φαίνεται μόνο ἡ σχέση καί ὁ σύνδεσμος τοῦ ἀνθρώπου μέ ὅλα τά κτίσματα, ἀλλά φαίνεται καί ἡ ἀνωτερότητά του ἀπό ὅλα τά κτίσματα. Τό χωρίο πού σᾶς διάβασα λέει ὅτι ὁ Θεός «ἐνεφύσησεν εἰς τό πρόσωπον αὐτοῦ πνοήν ζωῆς καί ἐγένετο ἄνθρωπος εἰς ψυχήν ζῶσαν».

Ὁ ἄνθρωπος, τό χωματένιο αὐτό ἄγαλμα, ἔγινε ζωντανή ὕπαρξη, ἔγινε «ψυχή ζῶσα», μέ τό ἐμφύσημα, μέ τήν πνοή τοῦ Θεοῦ. Προσοχή ὅμως! Δέν ἔγινε ἡ πνοή αὐτή τοῦ Θεοῦ ψυχή, ἀλλά ἔκανε ψυχή. Καί ἡ θεία αὐτή πνοή τοῦ Θεοῦ στόν ἄνθρωπο, πού δημιούργησε τήν ψυχή του, ἔγινε τό ὄργανο, τρόπον τινά, διά τοῦ ὁποίου ἦρθε σ᾽ αὐτόν τό πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, τό «ρούαχ Ἐλωχίμ», ὅπως τό λέει ἡ Παλαιά Διαθήκη, καί κατοίκησε μόνιμα στήν ψυχή του.

Ἀλλά ὅταν, ἀγαπητοί μου, αὐτό τό «ρούαχ» τοῦ Θεοῦ, ὅταν αὐτή ἡ κατ᾽ ἐξοχήν θεία καί ζωαρχική ἀρχή στόν ἄνθρωπο, χωριστεῖ ἀπό τήν σάρκα του, τότε ἔρχεται ὁ θάνατος σ᾽ αὐτόν. Αὐτό θέλει νά πεῖ ὁ ψαλμωδός ὅταν λέει: «Ἀντανελεῖς τό πνεῦμα αὐτῶν καί ἐκλείψουσι καί εἰς τόν χοῦν αὐτόν ἐπιστρέψουσιν» (Ψαλμ. 103,29).

Ὁ ἄνθρωπος λοιπόν, χριστιανοί μου, ἀποτελεῖται ἀπό δύο συστατικά: Ἀπό τό σῶμα του (τό «μπασάρ») καί ἀπό τό πνευματικό του στοιχεῖο, τήν ψυχή του (τό «νέφες»).

3. Ἡ δευτέρα διήγηση περί δημιουργίας, γιά τήν ὁποία μιλᾶμε, εἶναι καί κατά τοῦτο σπουδαία, γιατί μιλάει γιά τήν πλάση τῆς γυναίκας.

Ἀρχίζει ἡ διήγηση αὐτή μέ ἕνα μελαγχολικό λόγο ὅτι «στόν Ἀδάμ δέν βρέθηκε βοηθός του ὅμοιος μέ αὐτόν» (Γεν. 2,20). Γι᾽ αὐτό καί ὁ Θεός, λέει ἡ Ἁγία Γραφή, ἔριξε τόν Ἀδάμ σέ βαθύ ὕπνο καί αὐτός ἀποκοιμήθηκε. Καί τότε πῆρε μία ἀπό τίς πλευρές του καί τή σχημάτισε σέ γυναίκα καί τήν ὁδήγησε στόν Ἀδάμ.

Τότε ὁ Ἀδάμ, ξύπνιος πιά τώρα, ὅταν εἶδε μπροστά του ἕνα δέυτερο «ἐγώ», ξέσπασε σέ ἕνα ἅσμα πρός αὐτό καί εἶπε: «Αὐτό εἶναι κόκκαλο ἀπό τά κόκκαλά μου καί σάρκα ἀπό τήν σάρκα μου. Αὐτή θά ὀνομάζεται γυναίκα, γιατί πάρθηκε ἀπό τόν ἄνδρα» (βλ. Γεν. 2, 21-23).

Ἡ περικοπή αὐτή, πού μᾶς μιλάει γιά τήν πλάση τῆς γυναίκας, εἶναι πολύ σπουδαία, γιατί λέει ὅτι ὁ ἄνδρας καί ἡ γυναίκα ἔχουν τήν ἴδια φύση καί εἶναι ἰσότιμοι μεταξύ τους. Ὅπως ἔλεγε στά κηρύγματά του ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, ὑπομνηματίζοντας πρακτικά τήν περικοπή αὐτή, δέν ἔκανε ὁ Θεός τήν γυναίκα ἀπό τά πόδια τοῦ ἄνδρα, γιά νά μήν ἐξουσιάζει ὁ ἄνδρας τήν γυναίκα.

Δέν ἔκανε ὅμως πάλι ὁ Θεός τήν γυναίκα ἀπό τό κεφάλι τοῦ ἄνδρα, γιά νά μήν ἐξουσιάζει ἡ γυναίκα τόν ἄνδρα. Ἀλλά ἔκανε ὁ Θεός τήν γυναίκα ἀπό τήν πλευρά τοῦ ἄνδρα. Ἀπό τήν πλευρά, ἐκεῖ πού εἶναι ἡ καρδιά, γιά νά τοῦ εἶναι ἀγαπητή καί νά τοῦ εἶναι βοηθός του, ὅπως καί αὐτός πάλι πρέπει νά εἶναι ἀγαπητός καί βοηθός στήν γυναίκα του.

4. Ἀπό τήν παραπάνω περικοπή φαίνεται καί τό ἄλλο: Ὅτι ὁ ἄνδρας μόνος του δέν εἶναι ὁλόκληρος, γιατί τοῦ λείπει ἡ πλευρά. Καί ἡ γυναίκα πάλι δέν εἶναι καί αὐτή ὁλόκληρη, γιατί εἶναι μόνο πλευρά. Ἔτσι τό ἕνα φύλο ἕλκεται πρός τό ἄλλο καί ἡ Ἐκκλησία εὐλογεῖ τήν ἕλξη αὐτή μέ τό ἱερό μυστήριο τοῦ γάμου.

Μάλιστα ἡ πρώτη εὐχή τοῦ ἀρραβῶνος μᾶς λέει ὅτι αὐτός ὁ Θεός ἐμβάλλει στόν ἄνδρα καί στήν γυναίκα «διάθεση» γιά «σύνδεσμο» μεταξύ τους. Καί μάλιστα ἡ εὐχή αὐτή τοῦ ἀρραβῶνος ἐξαρτᾶται ἀπό μιά παλαιά εὐχή πού ἔλεγε ὁ ἱερεύς γιά τό πρόσφορο, πού ἦταν πρῶτα διηρημένοι καί σκορπισμένοι σπόροι καί ὅμως αὐτοί ἑνώθηκαν καί ἔγιναν ἕνα.

Θέλει νά πεῖ μέ αὐτό ἡ εὐχή ὅτι καί ὁ Θεός ἐμβάλοντας τήν διάθεση τοῦ ἄνδρα πρός τήν γυναίκα, θέλει νά ἑνωθοῦν «ἄρρηκτα» μέ τό μυστήριο τοῦ γάμου. Λέγει ἡ εὐχή: «Ὁ Θεός ὁ αἰώνιος, ὁ τά διηρημένα συναγαγών εἰς ἑνότητα καί σύνδεσμον διαθέσεως τιθείς ἄρρηκτον»!

Μίλησα γιά τόν γάμο, ἀγαπητοί χριστιανοί, γιατί πραγματικά γιά τόν γάμο μιλάει παρακάτω καί ἡ δεύτερη διήγηση περί δημιουργίας πού μελετᾶμε ὅταν λέει ὅτι «γι᾽ αὐτόν τόν λόγο», γιά τόν σύνδεσμο δηλαδή τῆς γυναίκας καί τοῦ ἄνδρα στόν γάμο, «θά ἐγκαταλείπει ὁ ἄνδρας τόν πατέρα του καί τήν μητέρα του καί θά ἑνώνεται μέ τήν γυναίκα του· θά εἶναι οἱ δύο μία σάρκα» (Γεν. 2,24).

5. Ἀπό τά παραπάνω φαίνεται πόσο πρέπει νά εἶναι ἀγαπημένο καί ἑνωμένο τό ἀνδρόγυνο, ἀφοῦ δέν εἶναι δυό, ἀλλά ἕνας. Καί ὅμως μαλώνουν καί διαπληκτίζονται καί χωρίζουν τά ἀνδρόγυνα.

Ἔτσι συνέβαινε, μᾶς λέει ἡ Παλαιά Διαθήκη, καί στήν ἐποχή τοῦ προφήτου Μαλαχίου. Διαλύονταν οἱ γάμοι. Τότε ἐπαινέβαινε ὁ προφήτης Μαλαχίας καί ἔλεγε ὅτι ὁ ἄνδρας δέν πρέπει νά χωρίζει τήν γυναίκα του, «γιατί ἡ γυναίκα εἶναι τό μισό τοῦ πνεύματος» τοῦ Θεοῦ (Μαλ. 2,15).

Τί σημαίνει ὁ περίεργος αὐτός λόγος; Μπορεῖτε νά τόν ἑρμηνεύσετε, χριστιανοί μου, ἀπό ὅσα εἴπαμε σήμερα. «Πνεῦμα» σημαίνει φύσημα. Ἡ γυναίκα λοιπόν εἶναι «τό μισό τοῦ φυσήματος» τοῦ Θεοῦ. Τί σημαίνει αὐτό;

Εἶναι αὐτό πού εἴπαμε σήμερα ὅτι ὁ Θεός φύσηξε στό πρόσωπο τοῦ ἀνθρώπου καί ἔγινε ἡ ψυχή του. Μέ τό μισό φύσημα τῆς πνοῆς αὐτῆς τοῦ Θεοῦ ἔγινε ὁ ἄνδρας καί μέ τό ἄλλο μισό ἔγινε ἡ γυναίκα!

Γιατί λοιπόν νά μαλώνει τό ἀνδρόγυνο; Ἀλλά θά συνεχίσω στό ἑπόμενο κήρυγμα, ὅπου θά μιλήσω περί τῆς ἰσοτιμίας τοῦ ἄνδρα καί τῆς γυναίκας, πού εἶναι θέμα σοβαρό.

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας

Π η γ ή :  Ἑβδομαδιαῖο ἠλεκτρονικὸ περιοδικὸ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γόρτυνος καὶ Μεγαλοπόλεως: «Παναγία Προυσιώτισσα». Ἀριθμὸς φύλλου 14, Κυριακὴ 10 Ἰουλίου 2011, σελ. 1-4. http://www.imgortmeg.gr/