Ἡ προσευχὴ τῆς Ἐκκλησίας μας γιὰ τοὺς νεκροὺς

Ἡ προσευχὴ τῆς Ἐκκλησίας μας γιὰ τοὺς νεκροὺς

 

  

Κυριακάτικο ἐγκύκλιο κήρυγμα τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Γόρτυνος καὶ Μεγαλοπόλεως κ.κ. Ἱερεμίου.

1. H ἁγία Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας, ἀγαπητοί μου χριστιανοί, σὰν μιὰ καλὴ μητέρα, σκέπτεται τὰ παιδιά της ποὺ ἔφυγαν ἂπ  αὐτὸν τὸν κόσμο καὶ βρίσκονται στὴν χώρα τῆς αἰωνιότητος καὶ ἔχει καθορίσει τακτὲς προσευχὲς γι’ αὐτά.

Κάθε πρωΐ στὸν Ὄρθρο καὶ κάθε βράδυ στὸν  Ἑσπερινὸ στὴν «ἐκτενῆ» δέηση ὁ Ἱερεὺς εὔχεται ὑπὲρ ὅλων τῶν κεκοιμημένων· «καὶ πάντων τῶν προαναπαυσαμένων πατέρων καὶ ἀδελφῶν ἠμῶν» λέγει.

Με αὐτὴ τὴν αἴτηση εὐχόμεθα ὑπὲρ τῶν νεκρῶν μας. Ἐπίσης στὴν ἀκολουθία τοῦ Μεσονυκτικοῦ ἔχουμε τροπάρια καὶ προσευχὲς γιὰ τοὺς νεκρούς. Στὴ θεία Λειτουργία οἱ νεκροὶ μνημονεύονται τρεῖς φορές. Στὴν Προσκομιδή, στὴν «ἐκτενῆ», ποὺ ἀκολουθεῖ τὸ Εὐαγγέλιο, καὶ μετὰ τὸν καθαγιασμὸ τῶν Τιμίων Δώρων, δηλαδὴ ἀμέσως μετὰ τὸ «Ἑξαιρέτως...».

Ἐκτὸς ἀπὸ αὐτὰ ἡ Ἐκκλησία μας ἔχει ἀφιερώσει στοὺς νεκροὺς μιὰ ἡμέρα τῆς ἑβδομάδος, τὸ Σάββατο, κατὰ τὸ ὁποῖο κάνει θεία Λειτουργία γι’ αὐτούς. Γιὰ τοὺς νεκρούς μας ἔχουμε καὶ τὰ λεγόμενα «Ψυχοσάββατα».

Βλέπουμε, λοιπόν, ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας προσεύχεται συχνὰ γιὰ τὴν ἀνάπαυση τῶν νεκρῶν.

2. Ἀλλὰ ἐκτὸς ἀπὸ αὐτὲς τὶς τακτὲς δεήσεις, ἡ Ἐκκλησία μας γιὰ κάθε ἕνα νεκρὸ χωριστά, ποὺ ἦταν ὀρθόδοξος χριστιανός, ἔχει καθορίσει τὰ Μνημόσυνα. Εἶναι δὲ τὰ Μνημόσυνα τὰ τρίτα, τὰ ἔνατα, τὰ τεσσαρακοστὰ καὶ τὰ ἐνιαύσια. Εἶπα γιὰ ὀρθόδοξο χριστιανό, μέλος τῆς Ἐκκλησίας, γιατί γιὰ αἱρετικὸ ἢ ἀφορισμένο ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία ἀπαγορεύεται νὰ κάνουμε μνημόσυνο.

Μὴ νομίσει δὲ κανένας ὅτι τὰ μνημόσυνα εἶναι νεώτερη ἐπινόηση. Ὄχι! Εἶναι παλαιὰ ἡ ἐντολὴ τῆς Ἐκκλησίας γιὰ τὰ μνημόσυνα. Ἤδη οἱ Ἀποστολικὲς Διαταγὲς μᾶς διατάσσουν νὰ κάνουμε τὰ μνημόσυνα τοὺς καιροὺς ποὺ εἴπαμε παραπάνω. Καὶ πολλοὶ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας ὁμιλοῦν περὶ μνημοσύνων.

3. Ἡ προσευχὴ ποὺ γίνεται ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία γιὰ τὴν ψυχὴ τοῦ νεκροῦ ἀμέσως μετὰ τὸ θάνατό του καὶ ἡ νεκρώσιμη ἀκολουθία ἢ οἱ λειτουργίες ποὺ γίνονται στὴν συνέχεια γι’ αὐτήν, εἶναι πολὺ σπουδαῖες καὶ ἀναγκαῖες, γιατί βοηθοῦν τὸ πέρασμα τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὰ «τελώνια». Σὲ κάθε «τελώνιο» ποὺ περνάει ἡ ψυχὴ μετὰ τὸν θάνατό της ἀπαιτεῖται ἀπ’ αὐτὴν λογαριασμὸς γιὰ κάθε ἁμάρτημα ποὺ ἔπραξε.

Γι’ αὐτὸ τὸ πέρασμα ἀπὸ τὰ «τελώνια» ὠφελεῖ πολὺ ἡ θερμὴ προσευχὴ τῆς Ἐκκλησίας μετὰ τὸ θάνατο τοῦ χριστιανοῦ. Λέγουν γιὰ τὴ Θεοδώρα ὅτι ὅταν περνοῦσε ἀπὸ τὰ τελώνια βοηθήθηκε πολὺ ἀπὸ τὴν προσευχὴ τοῦ Γέροντά της, τοῦ ἁγίου Βασιλείου τοῦ Νέου (βλ. τὸ Βίο τοῦ Ἁγίου Βασιλείου τοῦ Νέου, 26 Μαρτίου).

Γιὰ τὰ μνημόσυνα φέρνουν κόλλυβα. Τὰ κόλλυβα εἶναι βρασμένο σιτάρι μὲ ζάχαρη, μὲ σταφίδες καὶ ἄλλα γλυκίσματα.

Τὸ σιτάρι συμβολίζει ὅτι μιὰ μέρα τὸ σῶμα τοῦ νεκροῦ θὰ ἀναστηθεῖ ἀπὸ τὸν τάφο. Διότι καὶ τὸ σιτάρι σπέρνεται στὴ γῆ καὶ θάπτεται. Ἔπειτα ὅμως ἀνασταίνεται φορτωμένο μὲ καρπό.

Ἡ ζάχαρη ἢ τὸ μέλι καὶ τὰ ἄλλα γλυκίσματα σημαίνουν ὅτι μετὰ τὴν ἀνάσταση τὸν ὀρθόδοξο δίκαιο τὸν περιμένει χαρὰ καὶ εὐτυχισμένη ζωὴ στὸν Παράδεισο, ὅπως γλυκιὰ εἶναι ἡ ζάχαρη καὶ τὸ μέλι.

4. Γιὰ τὸ πόσο ὠφελοῦνται οἱ ψυχὲς τῶν νεκρῶν μας ἀπὸ τὶς προσευχὲς τῆς Ἐκκλησίας μας ὑπὲρ αὐτῶν θὰ σᾶς ἀναφέρω, χριστιανοί μου, ἕνα σύγχρονο σχετικὰ παράδειγμα ἀπὸ ρωσικὸ συναξάρι:

Ὁ Ἀρχιμανδρίτης Ἀντώνιος, ἡγούμενος τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἑνὸς μεγάλου Μοναστηριοῦ τῆς Ρωσσίας, διηγεῖτο γιὰ τὸν καλλίφωνο διάκονο τοῦ Μοναστηριοῦ, ὁ ὁποῖος λίγες ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὴν πανήγυρη τοῦ ζήτησε τὴν ἄδεια νὰ πάει στὸ σπίτι του γιὰ κάποια δουλειά. «Σοὺ δίνω τὴν ἄδεια», τοῦ εἶπε ὁ ἡγούμενος, «ἀλλὰ θὰ προλάβεις νὰ εἶσαι ἐδῶ στὴν πανήγυρη;». «Θὰ προλάβω», ἀπάντησε ὁ διάκονος. «Θὰ ἐπιστρέψω σύντομα».

Τὸ πρωΐ τῆς παραμονῆς τῆς ἑορτῆς ὁ διάκονος δὲν εἶχε ἐπιστρέψει ἀκόμη. Ὁ ἡγούμενος ἦταν σὲ μεγάλη ἀνησυχία καὶ ἐστενοχωρεῖτο πολύ. Λίγο ὅμως προτοῦ νὰ ἀρχίσει ἡ ἀγρυπνία ᾖλθε ὁ διάκονος καὶ ὁ ἡγούμενος τοῦ εἶπε: «Ἐὰν εἶσαι ἕτοιμος, ἔλα νὰ λειτουργήσεις». Ὁ διάκονος λειτούργησε, ἀλλὰ κουρασμένος ὅπως ἦταν ἀπὸ τὸ μακρύ του ταξίδι, δὲν εἶχε τὴν πρώτη του καλλιφωνία.

Μετὰ τὴ λειτουργία πῆγαν στὴν τράπεζα. Ἐκεῖ κάποιος ἀδελφὸς ἐπείραξε τὸ διάκονο γιὰ τὴ φωνή του, γιατί δὲν ἦταν ὅπως πρῶτα καλὴ καὶ εἶπε: «Κάποιος πῆγε σπίτι του καὶ ἄφησε τὴ φωνὴ του ἐκεῖ»! Ὁ διάκονος πειράχτηκε καὶ ἄρχισε μιὰ φιλονικία μεταξὺ αὐτοῦ καὶ τοῦ μοναχοῦ.

Ὅταν ὁ διάκονος ἐπέστρεψε στὸ κελλὶ του πῆρε ἕναν κουβὰ καὶ πῆγε νὰ πάρει νερό. Γέμισε τὸν κουβὰ νερὸ καὶ ἐπιστρέφοντας στὸ κελλί του, μόλις πῆγε νὰ ἀνοίξει τὴν πόρτα, ἔπεσε κάτω νεκρός. Ὅταν τὸ ἄκουσε αὐτὸ ὁ ἡγούμενος Ἀντώνιος ταράχτηκε πολύ, γιατί ἐνόμισε ὅτι ὁ διάκονος πέθανε ἐπειδὴ θὰ ταλαιπωρήθηκε νὰ ἔλθει στὴν πανήγυρη, σύμφωνα μὲ τὴν ἐντολή του.

Ὁ ἡγούμενος ἄρχισε νὰ προσεύχεται πολὺ θερμὰ γιὰ τὸν ἀπελθόντα διάκονο καὶ μάλιστα ἔγραψε ἐντολὴ σὲ ὅλες τὶς Ἐκκλησίες νὰ μνημονεύεται τὸ ὄνομά του στὴν προσκομιδὴ καὶ στὴ θ. Λειτουργία. Τὴν παραμονὴ τῆς τεσσαρακοστῆς ἡμέρας μετὰ τὸ θάνατο τοῦ διακόνου, ὅταν ὁ ἡγούμενος π. Ἀντώνιος κοιμόταν γιὰ λίγο στὸ κελλί του, ἄκουσε ξαφνικὰ κάποιον νὰ τὸν πλησιάζει. Σηκώθηκε, ἄναψε τὸ φῶς καὶ βλέπει μπροστά του τὸ διάκονο.

– «Ἦλθα νὰ σὲ εὐχαριστήσω», τοῦ εἶπε ἐκεῖνος.

– «Γιατί;»

– «Γιὰ τὶς προσευχές σου γιὰ μένα», τοῦ ἀπάντησε ὁ διάκονος.

– «Δὲν προσευχήθηκα μόνος μου» τοῦ εἶπε ὁ ἡγούμενος. «Ὅλοι οἱ μοναχοὶ προσεύχονται γιὰ σένα. Ἔγραψα ἐντολὴ νὰ γραφτεῖ τὸ ὄνομά σου καὶ νὰ μνημονεύεται παντοῦ».

– «Τὸ ὄνομά μου δὲν γράφτηκε πουθενὰ οὔτε τὸ μνημόνευε κανεὶς ἄλλος», εἶπε ὁ διάκονος (Ἀργότερα ὁ ἡγούμενος ἀνεκάλυψε ὅτι ἀπὸ κάποιο λάθος ἡ ἐντολή του δὲν εἶχε ἐκτελεστεῖ).

– «Πῶς πέρασες ἀπὸ τὰ τελώνια;»

– «Σὰν ἀστραπή».

– «Γιατί ἔτσι;»

– «Γιατί λίγο πρὶν πεθάνω εἶχα λάβει τὸ Σῶμα καὶ τὸ Αἷμα τοῦ Χριστοῦ».

– «Τί εἶπες γιὰ τὴ φιλονικία σου μὲ τὸν ἀδελφὸ στὴν τράπεζα;»

– «Ὁ Κύριος δὲν μοῦ τὸ ὑπελόγισε».

Ἐκεῖνον τὸ καιρὸ εἶχε πεθάνει κάποια μοναχὴ ἀπὸ κάποιο Μοναστῆρι καὶ ὁ ἡγούμενος ρώτησε τὸ διάκονο τί μερίδα ἔλαβε μετὰ τὸ θάνατό της. «Αὐτὴ εἶναι ψηλότερα ἀπὸ μένα», εἶπε ὁ διάκονος. Τὸ ὅραμα ἐτελείωσε.

 

Μὲ πολλὲς εὐχὲς

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καὶ Μεγαλοπόλεως Ἱερεμίας

Π η γ ή :  Ἑβδομαδιαῖο ἠλεκτρονικὸ περιοδικὸ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Γόρτυνος καὶ Μεγαλοπόλεως: «Παναγία Προυσιώτισσα». Ἀριθμὸς φύλλου 27, Κυριακὴ 09 Ὀκτωβρίου 2011, σελ. 1-3. http://www.imgortmeg.gr/