Σχόλια στὴν παραβολὴ τοῦ καλοῦ Σαμαρείτου (Λουκ. 10:25-37)

Σχόλια στὴν παραβολὴ τοῦ καλοῦ Σαμαρείτου (Λουκ. 10:25-37)

…Ἔχει σημασία ὅτι τόσο ὁ ἱερέας ὅσο καὶ ὁ λευίτης πλησίασαν πολὺ κοντά· ἔβγαλαν ἔτσι τὸ συμπέρασμα ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἦταν νεκρός, καὶ στὴ συνέχεια ἀπομακρύνθηκαν βιαστικά.

Ὁ Νόμος ὅριζε μὲ σαφήνεια: «Ἐκεῖνος ποὺ θ’ ἀγγίξει στὴν πεδιάδα ἄνθρωπο ποὺ σκοτώθηκε ἢ πέθανε φυσιολογικά, ὀστό ἢ μνῆμα, θὰ εἶναι ἀκάθαρτος γιὰ ἑπτὰ ἡμέρες» (Ἀρ. 19:16).

Ἐὰν λοιπὸν ὁ λευίτης καὶ ὁ ἱερέας ἄγγιζαν τὸν ἄνθρωπο ποὺ νόμιζαν νεκρό, ἐὰν ἀκουμποῦσαν τὸ χέρι τους πάνω του, ἀμέσως θὰ γίνονταν ἀκάθαρτοι. Καὶ ἡ εὐθύνη τους θὰ ἦταν ἀκόμη μεγαλύτερη, ἀφοῦ ἀνῆκαν στὴν ἱερατικὴ τάξη καὶ γνώριζαν τὸν Νόμο. Γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Χριστὸς τονίζει ὅτι εἶδαν καὶ ἀπομακρύνθηκαν γρήγορα.

Ὁ Σαμαρείτης ἀντίθετα «ὁδεύων ἦλθε κατ᾿ αὐτόν» - ἦρθε ψάχνοντας νὰ τὸν βρεῖ, τὸν ἀναζητοῦσε καὶ τὸν βρῆκε... Ἀπὸ τὶς ἐνέργειές του φαίνεται ὅτι ὁ Σαμαρείτης αὐτὸς δὲν φοβόταν τὸν θάνατο καὶ οἱ διατάξεις τοῦ Νόμου δὲν τὸν δέσμευαν. Καὶ αὐτὸ δὲν ἦταν συνέπεια μόνο τῆς καταγωγῆς του, μιᾶς καὶ τὸν θάνατο τὸν φοβοῦνταν καὶ οἱ Σαμαρεῖτες καὶ τὶς ἐπιταγὲς τοῦ Μωσαϊκοῦ Νόμου τὶς σέβονταν καὶ αὐτοί.

...Σήμερα, νομίζουμε ὅτι ὁ Χριστὸς βρίσκει μιὰ ὄμορφη ἱστορία γιὰ νὰ ἐλέγξει τὴν ἀναισθησία τῶν κληρικῶν τῆς ἐποχῆς του... Ὡστόσο ἀπὸ τὸ Εὐαγγέλιο γνωρίζουμε ὅτι ὁ Χριστὸς δὲν ἦρθε στὸν κόσμο γιὰ νὰ δείξει μὲ θεωρίες τὴ "σωστὴ συμπεριφορά"... Οἱ ἄνθρωποι εἶναι αἰχμάλωτοι τοῦ θανάτου καὶ ζοῦν κάτω ἀπὸ τὸν ἴσκιο του. Ὁ Χριστὸς ἦλθε νὰ τοὺς ἐλευθερώσει ἂπ’ αὐτόν. Καὶ τὸ ἔκανε μὲ τὸ νὰ λάβει πάνω του τὸ ἀνθρώπινο σῶμα καὶ κάθε τί ἀνθρώπινο... Πρὶν ἔλθει ὁ Χριστὸς δὲν εἴχαμε ἀνθρώπους πλησίον... γιατί ἤμασταν ὅλοι αἰχμάλωτοι τοῦ θανάτου.

Ὁ ἱερέας καὶ ὁ λευίτης ποὺ πλησίασαν τὸν μισοπεθαμένο ἄνθρωπο, δὲν μποροῦσαν νὰ κάνουν τίποτε περισσότερο. Ἦταν καὶ οἱ δυὸ σὰν τὸν ἐμπεσόντα στοὺς ληστές: ἀδύναμοι καὶ μισοπεθαμένοι... Ἀνέλαβαν νὰ ὑπηρετοῦν τοὺς ἀνθρώπους στὰ πλαίσια τοῦ Μωσαϊκοῦ Νόμου, δηλ. νὰ τοὺς πλησιάζουν καὶ νὰ διαπιστώνουν τὴν κατάστασή τους (ὅπως πλησίασαν τὸν τραυματισμένο τῆς παραβολῆς) καὶ νὰ τοὺς γνωρίζουν γιὰ ποιὸ λόγο ἔφτασαν στὰ πρόθυρα τοῦ θανάτου. Πιὸ κοντὰ δὲν μποροῦσαν νὰ πᾶνε. Πλησίον δὲν μποροῦσαν νὰ γίνουν. Ὁ ἴδιος θάνατος τοὺς ἀγκάλιαζε (αὐτὸ σήμαινε τὸ ὅτι θὰ γίνονταν ἀκάθαρτοι).

Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι στὴν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ἱερέας καὶ ὁ λευίτης εἶναι οἱ προφῆτες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Στὶς τοιχογραφίες ποὺ εἰκονίζουν τὴν παραβολή, στὴ θέση τοῦ ἱερέα καὶ τοῦ λευίτη ἱστοροῦνται ὁ Μωυσῆς καὶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος, οἱ δυὸ μεγαλύτερες προσωπικότητες πρὸ Χριστοῦ, αὐτοὶ ποὺ κήρυξαν μὲ τὸν Νόμο καὶ τὴ μαρτυρία τους τὸν ἐρχομὸ τοῦ Χριστοῦ ποὺ θὰ σώσει τὸν κόσμο.

Ἐὰν ὁ Χριστὸς ἀναφέρει τὸν ἱερέα καὶ τὸν λευίτη... τὸ κάνει γιὰ νὰ δείξει ὅτι ἦταν τόσο βαριὰ τραυματισμένος ὁ ἄνθρωπος, ποὺ δὲν μποροῦσαν νὰ τὸν βοηθήσουν οὔτε οἱ ἁγιότεροι τῶν ἀνθρώπων, αὐτοὶ ποὺ ἦταν ταγμένοι στὴν ὑπηρεσία τοῦ Θεοῦ.

Ἕνα τροπάριο λέει πὼς οὔτε ὁ ἱερέας «ὁ πρὸ τοῦ Νόμου προσέσχεν αὐτῶ», οὔτε ὁ λευίτης «μετὰ τὸν Νόμον ἐπεῖδεν αὐτόν», ἀλλὰ μόνο ὁ Χριστός, «ὁ παραγενόμενος Θεός».

Σαμαρείτης, λοιπὸν, εἶναι ὁ Χριστός. Καὶ παίρνει τὸ ὄνομα τοῦ Σαμαρείτη στὴν παραβολὴ, γιατί ταιριάζει πιὸ πολὺ στὶς ἀνάγκες τῶν Ἰουδαίων, γιὰ νὰ κατανοήσουν τὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ.

«Ἐπιβιβάσας δὲ αὐτὸν ἐπὶ τὸ ἴδιον κτῆνος» - ἀνεβάζοντάς τον στὸ δικό του ὑποζύγιο. Ὁ Θεὸς ἀνέλαβε τὴν τραυματισμένη κι ἑτοιμοθάνατη φύση μας γιὰ νὰ τὴν θεραπεύσει καὶ νὰ τὴν ἀναστήσει. Γι’ αὐτὸ τὰ Χριστούγεννα θ’ ἀκούσουμε τὸν προφήτη νὰ λέει γιὰ τὸν Χριστό: «οὗ ἡ ἀρχὴ ἐγενήθη ἐπὶ τοῦ ὤμου αὐτοῦ» (Ἠσ. 9:6) - ἡ δύναμη τοῦ Χριστοῦ, φάνηκε ὅταν μᾶς πῆρε πάνω στὸν ὦμο Του, πάνω στὶς πλάτες Του, γιὰ νὰ μᾶς ὁδηγήσει στὴ Βασιλεία Του.

«Λῃσταῖς λογισμοῖς, περιπεσὼν ὁ Ἀδάμ, ἐκλάπη τὸν νοῦν, τραυματισθεὶς τὴν ψυχήν, καὶ ἔκειτο γυμνὸς ἀντιλήψεως, οὔτε Ἱερεὺς ὁ πρὸ τοῦ νόμου προσέσχεν αὐτῷ, οὔτε Λευΐτης μετὰ νόμον ἐπεῖδεν αὐτόν, εἰμὴ σὺ ὁ παραγενόμενος Θεός, οὐκ ἐκ Σαμαρείας, ἀλλ΄ ἐκ τῆς Θεοτόκου, Κύριε δόξα σοι» (Ἰδιόμελον Ἀποστίχων Κατανυκτικοῦ Ἑσπερινοῦ Κυριακῆς Δ΄ Νηστειῶν. Ποίημα Στεφάνου. Ἦχος πλ. β΄).

Οἱ παραβολὲς μόνο χριστολογικὴ προσέγγιση μποροῦν νὰ ἔχουν κι ὄχι ἠθικολογική, ὅπως ὅλη ἡ Βίβλος ἐξάλλου.

Ὑάκινθος

*Σημ. Π.Κ.: Ἡ ανωτέρω ανάλυση τῆς παραβολῆς τοῦ καλοῦ Σαμαρείτου, βασίζεται στὴν ἑρμηνεία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου  («Ὁμιλία εἰς τὴν παραβολὴν τοῦ ἐμπεσόντος εἰς τοὺς λῃστάς. Κυριακὴ Η΄ Λουκᾶ»).

Πηγή: http://anastasiosk.blogspot.com/2009/11/blog-post_3947.html, https://hristospanagia1.wordpress.com/2011/11/12/%e1%bd%81%ce%bc%ce%b9%ce%bb%ce%af%ce%b1-%ce%b5%e1%bc%b0%cf%82-%cf%84%e1%bd%b4%ce%bd-%cf%80%ce%b1%cf%81%ce%b1%ce%b2%ce%bf%ce%bb%e1%bd%b4%ce%bd-%cf%84%ce%bf%e1%bf%a6-%e1%bc%90%ce%bc%cf%80%ce%b5%cf%83/